باسمه تعالی

     با سلام و تشکر از برادر ارجمند جناب آقای رضا نباتی دانشجوی کارشناسی ارشد تعلیم و

تربیت اسلامی و کارشناس قرآن دفتر برنامه ریزی وتالیف کتب درسی وزارت آموزش وپرورش؛

که با نشانی وبلاگ زیر مطالب جالب توجهی را تحت عنوان"فرهنگ آموزش قرآن در آموزش و   پرورش ایران " http://quran-edu.blogfa.com  به جامعه ی فرهنگیمان عرضه می دارند؛ یکی از مقالات ایشان را به مخاطبان " آموزش و پرورش"  عرضه می داریم:

بسم الله الرحمن الرحیم

       با سلام وادب و احترام به نظرم محور اصلی تحول در آموزش وپرورش اول از همه داشتن برنامه و سپس افرادی است که توانایی اجرای برنامه را داشته باشند. در این راستا شناخت وضعیت موجود بسیار مهم است. درحال حاضر بزرگ ترین مساله در نظام آموزش وپرورش کشور در زمینه تعلیم وتربیت فقدان یک فلسفه آموزش وپرورش مبتنی برسند چشم انداز است در این باره توجه به توجه به فرهنگ آموزش به عنوان یک راه کار بسیار مهم بلکه فراتر از اصلاح است.

       امروزه از آموزش و یادگیری به عنوان یک رویداد فرهنگی آن هم از نوع پیچیده یاد می شود. آموزش و یادگیری در بستری از فرهنگ وفعالیت فرهنگی اتفاق می افتد و نتیجه ای هم که ارائه می کند، خود یک رویداد فرهنگی است. با کمی دقت در اطراف خود به این مساله پی می بریم که بسیاری از رفتارها و سوءرفتارها ریشه در فرهنگ آموزش دارد.بعنوان مثال همه ما نماز می خوانیم زیرا همان وقتی که نوزادی بیش نبودیم مادر وپدر خود را بر سجاده نماز دیدیم و یا چشم باز کردیم وآنها را سر سفذه سحری دیدیم در حالی که رادیو دعای سحر پخش میکرد. اما چند بار پدر و مادرمان را مشغول خواندن قرآن دیدیم ؟ و بچه های ما پدر ومادر ومعلم خود را مشغول تلاوت و توجه به قرآن دیدند ؟

      این مساله فقط به حوزه علوم انسانی مربوط نمی شود بلکه سایر حوزه های معرفتی از جمله تجربی و ریاضی و...در تقابل با چنین فرهنگی اتفاق می افتد. بی سبب نیست که بسیاری از فعالیت های آموزشی آن چنان که باید مؤثر وکارآمد نیستند. زیرا درکشور ما هنوز قبول این باورکه امر آموزش یک رخ داد فرهنگی است، که نه به یکباره بلکه درطول زمان شکل گرفته و شبکه محکمی از باورها و پیش فرض ها را تشکیل می دهد، چندان مورد قبول و توجه واقع نشده است.

      یکی از دلایل کندی تولید علم در کشورهای درحال توسعه، عقب ماندگی آموزش وپرورش آشکار، نسبت به آموزش وپرورش پنهان است. همین مساله « شکاف آموزشی» عمیقی را در پی داشته و دارد. درحال حاضر این شکاف آموزشی درگسترش فعالیتهای مختلف قرآنی کشور اعم از آموزش های عمومی قرآن و فعالیت های فوق برنامه وتخصصی قرآنی به وضوح دیده می شود. البته دلایل آن ریشه در نگاه های تک بعدی و برنامه ریزی ها و عملکردهای سطحی و شتابزده گذشته دارد. هنوز بسیاری از فعالان قرآنی، آموزش را صرفا انتقال یک سری اطلاعات، قواعد و برخی مهارت های قرآنی به فراگیران تلقی می کنند و حتی در برابر روش ها و متد جدید آموزشی از خود عکس العمل منفی نشان می دهد.

      از اصول اساسی سند چشم انداز کشور، توجه جدی به ‹‹ تولید علم ›› است. باکمال تأسف باید گفت : هنوز هم، به جای توجه واستقبال از افکار خلاق، این افراد هستند که درعرصه های مختلف فعالیت های قرآنی صاحب قدرت و نام هستند و پذیرش این مساله که از راه های بهتر و ساده تر و در زمان کمتر نیز می توان به اهداف رسید؛ و یا اینکه هدف های تعریف شده با انتظارات جامعه نسبت مناسب تری می تواند داشته باشد پس باید به ناچار تغییرات نسبی و در مواردی تغییرات کلی اعمال بشود... برای عده ای چندان خوشایند نیست.

       بدیهی است در بستر چنین شکاف آموزشی، تولید علم رشد چندانی نخواهد داشت و عواقب این روند نیز چیزی جز تعصّبات غلط و تهجرگرایی از سویی و کنار کشیدن افراد خوش ذوق و دلسوز از مشارکت فعال در چنین حوزه هایی از سوی دیگر، نخواهد بود.

        به نظر می رسد متولیان امور فرهنگی و قرآنی کشور نیز به این نتیجه رسیده اند که به جای تثبیت وضعیت فعلی، باید به استقبال تغییر روند. زمان آن فرا رسیده است تا با تأمل در شیوه های کهن، از روش های آموزش سنتی پلی به شیوه های نوین زده و با توجه جدی به فرهنگ آموزش، شکاف آموزشی را پرکرد . تجربه ثابت کرده که هرگاه تغییرات به صورت نسبی و به مرور انجام نشود، در دراز مدت اصل مسأله و حتی بخشی از جامعه را دچار بحران می کند. رهنمودهای مقام معظم رهبری در سال های اخیر به تنهایی خودگویای این مدعا است و زمینه مناسب را برای این گونه تغییرات فراهم کرده است.

       با توجه به آنچه گفته شد توجه جدی به ‹‹ فرهنگ آموزش قرآن ›› به عنوان یک نگاه جدید با هدف آسیب شناسی و نقد و بررسی فعالیت های آموزشی ، پژوهشی و ترویجی قرآنی کشور ضروری می نماید. با توجه به نگاه فرهنگی به مقوله آموزش قرآن،می توان به نقد ساختارهای موجود، اصلاح محتوای آموزش های قرآنی و ارائه تصویر مناسب الگوهای برتر پرداخت.

       در چنین نگاهی دیگر تنها دروس دینی وقرآن متکفل امر خطیر تعلیم وتربیت اسلامی نیستند. بلکه همه دروس وهمه معلمان ودبیران اعم از ریاضی ، علوم تجربی، حرفه وفن ، زیست شناسی وفیزیک وشیمی و... در حد خود در این زمینه دارای سهم و وظیفه هستند.

       رویکرد فرهنگ آموزش یک روکرد جدید نیست بلکه قرآن کریم نیز چنین رویکردی دارد. راز جاودانگی قرآن نیز همین نگاه فرهنگ آموزشی است . به عنوان مثال قرآن کریم در آیات 48- 49 و 50 سوره مبارکه روم، در زمانی که مراحل تشکیل ابر و بارش باران را به زیبایی بیان می کند نتیجه ای که می گیرد بیان یک نکته تربیتی واعتقادی هم چون بحث معاد است. ویا در سیره پیامبر (ص) می خوانیم که ایشان به دلیل این که خود خرما خورده است از نصیحت کودکی که مادرش از او خواسته تا به فرزندش بگوید تا خرما نخورد خودداری می کند.

      امید است که این موضوع بتواند مقدمه ای مناسب برای فرهنگ سازی قرآنی امروز و فردای آموزش وپرورش وجامعه اسلامی کشور عزیزمان باشد. انشاءالله